In dit boek gaat Sander Rietveld op zoek naar het gezamenlijk optrekken tussen orthodox protestanten en rechts-populisten. Het boek leest heel vlot en de auteur weet interessante verbindingen bloot te leggen. Toch heb ik wel een aantal kritische kanttekeningen bij zijn betoog.
- Allereerst krijg ik de indruk dat hij het morele aspect probeert te herleiden tot het economische aspect (zie aspectenleer van Herman Dooyeweerd). Dat is onmogelijk. Het feit dat er standpunten worden verdedigd doordat er veel geld in wordt gepompt wil niet zeggen dat het morele standpunt onjuist is. Door te stellen dat abortus enkele tientallen jaren niet zo’n groot probleem was en nu ineens wel is ook geen argument. Augustinus schrijft in zijn DCD (rond het jaar 420) al over de foute praktijk van abortus. Daarbij gaat de auteur niet inhoudelijk in op het morele aspect van abortus, terwijl daarbij overduidelijk sprake is van moord (alleen noemen we dat tegenwoordig niet meer zo). Op het moment dat een vrouw haar kind op de dag dat het geboren wordt in de vriezer stopt waardoor het stikt, krijgt ze TBS met dwangverpleging. Als een abortusarts enkele maanden daarvoor hetzelfde kind zou hebben geaborteerd, kan die daarvan een Mercedes rijden. Hoe inconsequent en immoreel zijn we als samenleving geworden.
- Het betoog zoomt in op de geldstromen van zoals hij dat noemt ‘fundementalisten’ (klinkt als een scheldwoord), maar je zou een zelfde verhaal kunnen schrijven over bijvoorbeeld de COC, die met tientallen (grotendeels door ons als Nederlandse bevolking) betaalde lobbyisten hun standpunt (heel drammerig) voor het voetlicht brengen en ook over alle NCO’s die wereldwijd met overheidsgeld abortussen bevorderen.
- Het lijkt goed om de menselijke vrijheid maximaal te benadrukken, maar hiv heeft toch duidelijk gemaakt dat homoseksuele en veel wisselende heteroseksuele contacten de ziekte verspreiden, waarbij vele honderdduizenden kinderen de dupe zijn, doordat zij met Aids geboren worden. Ik moet denken aan het lied van Elly & Rikkert op hun cd ‘De tranen van de kleine mensen’: “hier zijn geen regels meer en geen gebod, de dansers slapen met elkaar en scheiden met een handgebaar, men amuseert zich letterlijk kapot”.
- De auteur verwijt de organisatie Open Doors zich vooral te richten op de islam, (nog los van dat dat onjuist is) waarom zou dat verkeerd zijn. Amnesty geeft toch ook aandacht aan specifieke groepen mensen waarvan hun rechten geschonden worden?
- Jammer dat als mensen nadat ze door de auteur geconfronteerd worden met bedenkelijke geldstromen en ze aangeven daar zich van te distantiëren dat alleen in de eindnoten wordt vermeld;
- Door te stellen dat Dobson en anderen de maatschappij en christelijke moraal in gevaar brengen is dat (als het al waar is) alleen mondeling. In Nigeria (en in het recente verleden in Rwanda) brengen extremistisch dit in de praktijk door gevangen vrouwen systematisch te verkrachten.
- Wat is er mis met het streven om de gehele maatschappij onder ‘Gods heerschappij’ te willen brengen. Als ik kijk naar de gedrevenheid van D66 dan kan ik niet aan de indruk ontkomen dat zij ernaar streven dat iedereen vrij mag zijn in z’n denken als dat maar wel zo is als D66 dat voorstaat. Dus men mag geen afwijkende meningen hebben over gender, homo’s, abortus, euthanasie, enzovoort. Dat is fundamentalistisch liberalisme gestoeld op eenzijdige gedachte van vrijheid, zonder moreel fundament.
- Het verhaal over Abraham Kuyper inzake zijn omgang met de Joden beslaat maar een deel van zijn houding. Juist hij heeft ervoor gepleit dat iedereen mee kon doen in de politiek en maatschappij. Ook waar het gaat over de onafhankelijkheid van ‘Nederlands Indië’ had Kuyper een afwijkende visie t.o.v. de algemene lijn in de ARP, hij was juist voor verzelfstandiging.
- De verontwaardiging in de samenleving over de Nashville verklaring is ook erg overtrokken. Waarom is het drammen van de Gaypride en de pers dan wel gepast? Wij moesten een aantal jaren geleden als Amsterdamse kerk langs de gracht perse de regenboogvlag hijsen tijdens deze parade. Hoezo, bij ons was altijd al iedereen welkom.
Al met al krijg ik de indruk dat de auteur zelf ook een soort complotdenker is. Hij ziet overal orthodoxe fundamentalisten samen met populisten aan het werk die zouden werken aan een nieuwe wereldheerschappij. Maar dat populisten en orthodoxen samenwerken wil niet zeggen dat ze het op alle punten met elkaar eens zijn. Het lijkt me logisch dat ze samenwerken tegen een gezamenlijke ‘vijand’.
Aan het eind van het boek blijf ik leeg achter, Sander komt niet met een moreel verantwoord alternatief. Om nogmaals Elly & Rikkert te citeren: in onze samenleving voelt het als ‘in ons ontvaderd vaderland, dat met al z’n loze kreten, onze kinderen heeft bevrijd van alle houvast en de hoop op een betere tijd”.
NB begrijp me niet verkeerd, ik hoor bij de zoals Sander noemt fundamentalistische (gebaseerd op de Bijbel) christenen, maar ik moet niets hebben van het populisme van FVD, ik veroordeeld het grootste deel hun onethische gedachtengoed, dat haaks staat op het christendom: heb God lief boven alles en je naaste als jezelf.
N.a.v. Nieuwe kruisvaarders. De heilige alliantie tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechtse populisten. Door Sander Rietveld, Prometheus, Amsterdam, 2021