Meer dan ontspanning alleen

De Britse filosoof Roger Scruton geeft in zijn betoog over het belang van muziek aan dat goede muziek meer is dan alleen maar ontspanning. Hij voert een pleidooi voor tonale muziek en beroept zich daarbij regelmatig op Adorno. Vanwege de korte lijnen en vele herhalingen in vindt Scruton jazzmuziek alleen bevrediging voor de korte termijn opleveren. De muziek van Beethoven daarentegen doet een beroep op de geest. Vervolgens probeert hij dat in een vrij technisch betoog aan te tonen aan de hand van het eerste deel van Beethovens Negende Symfonie.

In het boekje wordt op zijn stellingen gereageerd en verder aangevuld in de bijdrage van Meelberg. Hij geeft aan dat muziek niet alleen een interactie tussen de geest en de muziek betreft, maar ook een lichamelijk aspect heeft. Ons geheugen is niet alleen mentaal maar ook fysiek. Denk maar aan een pianist die een muziekstuk speelt. Het neerzetten van de vingers gaat na verloop zonder erbij na te denken. Daarnaast bespreekt hij een stuk atonale muziek (Sur Incises) om duidelijk te maken dat bij deze muziek niet alleen een intellectueel beroep wordt gedaan op de luisteraar, maar dat die er met z’n lichaam bij betrokken is. Desondanks heeft hij me niet enthousiast gemaakt voor atonale muziek.

De laatste bijdrage aan het boekje is van de hand van Hoondert. Hij schrijft over de betekenisgeving van muziek. Daarbij geeft hij een interessant voorbeeld van een protestante jongere die tijdens een door zijn kerk georganiseerde dans party zei: ‘Dit is pure worship.’ Hierbij komt de vraag naar boven over de verhouding tussen trancedans en transcendentie. We zien steeds vaker dat bij christelijke jongerenbijeenkomsten (populaire) muziek, lichamelijkheid (dans en opheffen van de handen) en zingeving met elkaar worden verbonden. Dit geeft een goede aanzet om verder over na te denken.

Een mooi citaat wil ik u ten slotte niet onthouden: ‘Een toon kunnen we fundamenteel beschouwen als een intervallische oriëntatie en dat muziek fundamenteel beweging is.’

N.a.v. Meer dan ontspanning alleen. Over het belang van muziek., door Roger Scruton, Vincent Meelberg en Martin Hoondert, 80 blz. prijs € 14,90. Damon, Budel, 2010. Recensie door Pieter de Boer